Wet Kwaliteitsborging voor het bouwen

Op 1 januari 2024 is, naast de Omgevingswet, ook de nieuwe Wet kwaliteitsborging voor het bouwen (Wkb) ingegaan. Het doel van de Wkb is een verbetering van de bouwkwaliteit. Ook is er meer controle tijdens de bouw. Dit betekent dat u als initiatiefnemer vóór u gaat (ver)bouwen na moet gaan of uw bouwwerk onder de Wkb valt. Dat kan in het Omgevingsloket. Als uw bouwwerk onder de Wkb valt, moet u een kwaliteitsborger – een onafhankelijke controleur – inschakelen. Uw aannemer of architect kan u hierbij helpen. De kwaliteitsborger kijkt mee van het plan tot de oplevering en controleert alle technische regels en kwaliteitseisen, precies op het moment dat het nodig is. Dit scheelt tijd, voorkomt fouten en geeft u als opdrachtgever meer bescherming tegen fouten of het pas later constateren dat een onderdeel niet aan de vereisten voldoet. 

Wat verandert er? 

De Omgevingswet knipt de bouwvergunning op in twee delen: een ruimtelijke en een technische vergunning. De ruimtelijke bouwvergunning gaat over de vraag of u op een bepaalde plek mag bouwen. Dat is vastgelegd in het gemeentelijke omgevingsplan. De technische bouwvergunning gaat over de vraag of uw bouwwerk voldoet aan de technische regels en kwaliteitseisen. Eerder werd de controle uitgevoerd door de gemeente. Onder de Wkb is dit een taak van de kwaliteitsborger. Vanaf 1 januari hoeft u niet langer voor alle bouwwerken een technische bouwvergunning aan te vragen. Voor bijvoorbeeld een woonhuis, fietsbrug of eenvoudig bedrijfspand voldoet een bouwmelding bij de gemeente. Wel moet u bij deze bouwwerken, die vallen onder de zogenoemde gevolgklasse 1, een kwaliteitsborger inschakelen. De nieuwe wet gaat als eerste gelden voor nieuwbouw van bouwwerken die vallen onder gevolgklasse 1. Na een gewenningsperiode van 6 maanden zullen ook verbouwingen onder gevolgklasse 1 komen te vallen.

Wet kwaliteitsborging voor het bouwen

Wanneer u wilt gaan bouwen (of verbouwen) moet u nu in veel gevallen een vergunning aanvragen bij de gemeente. De nieuwe Omgevingswet die per 1 januari 2024 in werking is getreden, knipt de bouwvergunning op in twee delen: een ruimtelijke vergunning en een technische vergunning. De ruimtelijke bouwvergunning gaat over de vraag of u op een bepaalde plek mag bouwen. Dat is vastgelegd in het gemeentelijke omgevingsplan. De technische bouwvergunning gaat over de vraag of uw bouwactiviteit voldoet aan de technische regels en kwaliteitseisen. Eerder werd de controle daarop (vooraf) uitgevoerd door de gemeente. Voor een aantal bouwactiviteiten verandert dit. De nieuwe  Wet kwaliteitsborging voor het bouwen zorgt daarvoor.

Voortaan kwaliteitsborger inschakelen

Vanaf 1 januari 2024 moet u voor bepaalde bouwactiviteiten een kwaliteitsborger inschakelen. Deze controleur kijkt mee of uw bouwactiviteit aan de technische regels voldoet. De nieuwe wet gaat als eerste gelden voor nieuwbouw van bouwwerken die vallen onder gevolgklasse 1. Na een gewenningsperiode van 6 maanden zullen ook verbouwingen onder gevolgklasse 1 komen te vallen. Voor overige vergunningsplichtige bouwactiviteiten geldt dat een vergunning bij de gemeente moet worden aangevraagd. U vindt op de website van de Rijksoverheid meer informatie over de Wkb. Naast een algemene uitleg over de wet vindt u in daarin antwoord op de vraag wat een kwaliteitsborger is, hoe u de technische vergunning moet aanvragen en wat u moet doen als uw bouwwerk klaar is. 

Gevolgklasse 1 nu, gevolgklasse 2 en 3 later

De Wkb wordt in stappen ingevoerd. Als eerste gaat de wet gelden voor bouwactiviteiten waarvoor de gevolgen bij falen beperkt zijn: gevolgklasse 1. Na vijf jaar zal worden gekeken of de Wkb ook kan gaan gelden voor de overige bouwwerken. Een wetsvoorstel voor uitbreiding naar gevolgklasse 2 en 3 zal dan aan de Tweede en Eerste Kamer worden voorgelegd.

Wat valt er onder gevolgklasse 1?

In het Besluit bouwwerken leefomgeving is beschreven in welke gevallen nieuwbouw (vanaf 1 januari 24) of verbouw (vanaf 1 juli 2024) van bouwwerken onder gevolgklasse 1 valt:

1. Vrijstaande eengezinswoningen, twee-onder-een-kapwoningen en rijtjeswoningen, inclusief eventuele garages en andere soorten aanbouwen. Voorwaarde is dat deze woningen op de grond staan en niet op een ander bouwwerk of op een andere woning worden gebouwd. Appartementen zijn dus uitgesloten van gevolgklasse 1. Ook woningen bedoeld voor kamergewijze verhuur, zoals studentenhuizen, en zorgwoningen vallen niet onder gevolgklasse 1.
2. Woonboten en andere drijvende woningen.
3. Vakantiehuisjes en andere vakantieverblijven die zelf op grond staan. Vakantieappartementen en hotels zijn uitgesloten.
4. Bedrijfshallen en fabriekspanden van maximaal twee verdiepingen. Het gaat dan bijvoorbeeld om hallen bedoeld voor opslag of productie, inclusief een kantoor of kantine, magazijnen, kassen en dergelijke. Kantoorgebouwen en winkelpanden vallen niet onder gevolgklasse 1.
5. Opslagruimten, magazijnen en andere bouwwerken vallend onder punt 4 van maximaal twee verdiepingen die gebouwd worden bij kantoren en winkels.
6. Bruggen voor langzaam verkeer zoals fietsers en voetgangers, met een overspanning van maximaal 20 meter over wegen en spoor- en waterwegen. Worden de bruggen gebouwd over provinciale wegen of rijkswegen dan vallen ze niet over gevolgklasse 1.
7. Overige bovengrondse bouwwerken die geen gebouw zijn, bedoeld voor wegen (geen viaducten en dergelijke), vaarwegen, stroomvoorziening als ze niet hoger is dan 20 meter. Denk aan kleine zendmasten, antennes, keermuren, walmuren, kademuren, gemalen of kleine windmolens. Waterkerende constructies (zoals stuwen en sluizen) vallen er niet onder.

Uitzonderingen

De hiervoor genoemde bouwwerken vallen niet onder gevolgklasse 1 als:

• Het (voor beschermde) monumenten zijn. Dit geldt zowel voor rijksmonumenten als voor monumenten die door de gemeente of de provincie zijn aangewezen. Of een bepaald bouwwerk een monument is, kunt u vinden in het Rijksmonumentenregister of navragen bij de gemeente.
• Er een melding brandveilig gebruik verplicht is. Een melding brandveilig gebruik is bijvoorbeeld verplicht voor bedrijfspanden bedoeld voor meer dan 150 personen.
• Er in het bouwwerk milieubelastende activiteiten plaatsvinden waar een vergunning voor nodig is. Of een vergunning nodig is, is geregeld in het Besluit activiteiten leefomgeving.
• Er een gelijkwaardige oplossing is toegepast voor de constructieve veiligheid of de brandveiligheid. Dit wil zeggen dat er een oplossing is gekozen die niet standaard in de bouwregelgeving wordt genoemd.
• Er is gebruikgemaakt van NEN 6060 of NEN 6079 bij het bepalen van de gebruiksoppervlakte van een brandcompartiment.

Vergunning, melding of vergunningvrij?

Er zijn de volgende soorten bouwactiviteiten:

• Vergunningplichtige;
• Meldingsplichtige (Wkb, gevolgklasse 1);
• Vergunningvrije.

Via het Omgevingsloket kunt u bepalen wat voor u van toepassing is. Valt u onder de Wkb? Dan moet u uiterlijk 4 weken voor de start van de bouw een bouwmelding doen bij de gemeente. U kunt via het Omgevingsloket online nagaan of u een vergunning nodig heeft of een melding moet doen. Is dat het geval, dan kunt u via het Omgevingsloket ook de vergunning aanvragen of de melding indienen.